Amanieten

Amanita is een geslacht van paddenstoelen dat enkele honderden soorten bevat. De giftigheid varieert, sommige amanieten kunnen probleemloos worden verorberd, andere zijn erg gevaarlijk. Een aantal eetbare soorten wordt bovendien gemakkelijk verward met niet-eetbare. We overlopen enkele amanieten. 

De vliegenzwam (Amanita muscaria) is ongetwijfeld de bekendste soort. Met zijn oranje-rode hoed met witte stippen wordt de vliegenzwam vaak gebruikt in stripverhalen, cartoons en zelfs videospelletjes. Dat de vliegenzwam vliegen zou wegjagen, is daarentegen een fabeltje. Sommige mensen gebruiken de amanita muscaria omwille van zijn hallucinerend effect: naast digestieve stoornissen treden vooral neuro-psychische symptomen op de voorgrond. Doorgaans ondervindt het slachtoffer eerst een excitatiefase (euforie, agitatie, hallucinaties, …). Daarna volgt een periode van slaperigheid. Het aantal actieve substanties verschilt van paddenstoel tot paddenstoel, wat ervoor zorgt dat het effect onvoorspelbaar is.

De vliegenzwam wordt soms verward met de keizersamaniet (Amanita caesarea). Deze amaniet is perfect eetbaar en kan in Zuid-Europa worden gevonden. In onze streken komt die echter niet vaak voor. De vergissing met de vliegenzwam is een gevolg van het feit dat de witte stippen van de vliegenzwam verdwijnen bij regenweer, waardoor ze op de keizersamaniet gaan lijken.

De panteramaniet (Amanita pantherina) is eveneens een hallucinogene paddenstoel, die effecten uitlokt zoals bij de vliegenzwam, maar ook stuiptrekkingen veroorzaakt tijdens de fase van opwinding. De symptomen, verbonden met de vliegenzwam en de panteramaniet worden omschreven als het pantherina syndroom of myco-atropine syndroom. De panteramaniet is moeilijk te onderscheiden van de parelamaniet (Amanita rubescens) en de grauwe amaniet (Amanita spissa).

De groene knolamaniet (Amanita phalloides) is bij uitstek de gevaarlijkste van de amanieten en is verantwoordelijk voor de meerderheid van dodelijke vergiftigingen. De toxines van deze prachtige paddenstoel hebben het gemunt op de lever. De eerste symptomen verschijnen pas laat, tussen 12 en 48 uur na inname. De eerste verschijnselen zijn hevige diarree, vergezeld van misselijkheid en braken. Daarna volgt een periode van schijnbaar herstel, maar bij een bloedafname kunnen de eerste tekenen van leveraantasting worden vastgesteld. Daardoor treden er bloedingsstoornissen op en de verhoogde concentratie van ammoniak in het bloed leidt tot verwardheid en coma. De schade aan de lever is potentieel levensbedreigend.