Intoxicatie met slakkengif op basis van metaldehyde

Metaldehyde is het actieve product van een groot aantal mollusciciden. De concentratie bedraagt meestal 6%. Honden eten er meestal grote hoeveelheden van. Intoxicaties zijn ook beschreven bij koeien, paarden, schapen, vogels en katten. De eerste symptomen zijn braken en koorts, daarna komen er spierspasmen, convulsies en tenslotte overlijden. Er is geen specifiek antidoot. Bij een recente inname (<1 uur) is het aangewezen om te doen braken en actieve kool te geven. De verdere therapie is symptomatisch. 

Metaldehyde is een fijn wit poeder dat gebruikt wordt als molluscicide. Werd vroeger ook gebruikt als aanmaakblokje.

Chemie

Synoniemen:
2,4,6,8-Tetramethyl-1,3,5,7-Tetraoxacyclooctane.
Acetaldehyde tetrameer. 
CAS: 108-62-3. 
Formule: C8H16O4. 
Fysisch kenmerk: ruikt naar formaldehyde.

Producten

Momenteel (juli 2013) zijn er een 12-tal producten op de Belgische markt. Deze bevatten 6 % metaldehyde met uitzondering van Slugran RB ® dat 5 % metaldehyde bevat. Hiernaast bevat deze producten nog Bitrex® of een ander repulsief. En als vulmiddel wordt graan, kalk en/of cacao gebruikt.

Pathofysiologie

De pathofysiologie is nog niet helemaal duidelijk, maar waarschijnlijk is de voornaamste toxische stof het metaldehyde zelf. Deze zou het GABA, Noradrenaline en 5-Hydroxytryptamine doen dalen en het MAO doen stijgen. Dit verklaart de spiertremoren, die op hun beurt de temperatuur doen stijgen. Dit veroorzaakt een acidose (ook metaldehyde zelf doet dit) met hyperventilatie en onderdrukking van het CZS tot gevolg.

Kinetiek

Er is een snelle absorptie oraal. Metaldehyde wordt waarschijnlijk gemetaboliseerd naar acetaldehyde en vervolgens azijnzuur en CO2. De T 1/2 bij mensen is ongeveer 27 uur. In een studie bij 8 honden werd 1 tot 8 uur na inname een piek in het plasma gevonden

Toxiciteit

Diersoort            

Minimale LD in mg/kg

Hond

100

Kat

200

Kip

500

Koe

200

Konijn

290

Paard

360

Schaap

300

 

Opmerking: Het gewicht van één korreltje ligt, al naargelang het product, tussen de 10 en 40 mg.

Kliniek

Symptomen treden op binnen de 3 uur. De typische symptomen bij een grote inname zijn hyperthermie en convulsies (“shake and bake”). In grote lijnen zijn de volgende symptomen te verwachten naargelang de ingenomen hoeveelheid:

Enkele mg/kg : misselijk, braken, krampen, koorts en flush. 

Tot 50mg/kg : + duizelig, tachycardie en spierspasmen. 

Tot 100mg/kg : + ataxie en hypertonie. 

Tot 150mg/kg : + convulsies en hyperreflexie. 

Tot 400mg/kg : + coma en dood.

 

Na 2-3 dagen kan er ook een leverbeschadiging optreden en deze kan bij honden fataal zijn. Bij katten is dit fenomeen nog niet beschreven, maar deze vertonen soms een nystagmus.

Behandeling

Als men zeker is dat het dier alleen maar gedurende korte tijd aan de verpakking heeft gelikt of slechts enkele korreltjes heeft opgegeten moet er niets gebeuren. 

In alle andere gevallen:

  • Doen braken: indien inname binnen het uur (NB braken gebeurt vaak spontaan).
  • Aktieve kool: indien inname binnen het uur.
  • Therapie: symptomatisch.
    • Acidose corrigeren met bicarbonaat.
    • Bij convulsies: 
        Diazepam. 
      . Hond: 0,5 – 5mg/kg. 
      . Kat: 0,5 – 1mg/kg.
      eventueel te herhalen, indien dit geen effect heeft: 
        onder anesthesie brengen met Pentobarbital:
      . Hond: 3 tot 15mg/kg traag IV.
      . Kat: een bolus van 5 tot 10 mg IV of infuus van 2mg/uur.
  • Antidoot: geen.
  • Bij symptomen: nier- en leverfunctie controleren.

Referenties

  • Poisindex, MICROMEDEX(R) Healthcare Series 2013.

  • Campbell A. and Chapman M., Handbook of Poisoning in Dogs and Cats, Blackwell Science Ltd, 2000, IBSN 0632050292.

  • Peterson M.E. and Talcott P.A., Small Animal Toxicology, Elsevier Saunders, 2d edition, 2006, IBSN 0721606393.

  • Plumlee K., Clinical Veterinary Toxicology, Elsevier Health, 2004, IBSN 9780323011259.