HomeNatuurDierenPieterman

Pieterman

 
 
De steek van de kleine pieterman kan bijzonder pijnlijk zijn, maar is in het algemeen niet dodelijk. De vis leeft op de zandbodem langsheen onze kustlijn. Wandelaars of zwemmers raken meestal gewond doordat ze per ongeluk op een pieterman trappen, die zich verschanst in het zand van het ondiepe water, of omdat ze de stekels van de vis met de hand aanraken.
 
 
 
 

Symptomen

Rond de steekplaats waarlangs het gif het lichaam binnendringt, ontstaat een zeer intense pijn. Deze pijn kan zelfs zo uitgesproken zijn dat men er misselijk van wordt en kan gedurende 20-50 min aanhouden. Het is in dit stadium dat warmtebehandeling zinvol is.

Ter hoogte van de prikwonde ontstaat een zwelling, die al dan niet gepaard gaat met tintelingen.

Bij sommige mensen treden verschijnselen op, zoals barstende hoofdpijn, hartkloppingen, koorts, duizeligheid, braken, … 

 
 
 
 

Behandeling

De kleine pieterman leeft op de zandbodem langsheen onze kustlijn.
De kleine pieterman heeft een zeer giftige stekel op de rug.
De kleine pieterman wordt 10 tot 18 cm lang.

Een steek van een pieterman wordt best zo snel mogelijk verzorgd. Anders kunnen de symptomen en de pijn lang aanhouden en verergeren.

  • Was zo snel mogelijk ter plaatse de wonde uit met (zee)water, om gif en achtergebleven weefsel te verwijderen.
  • Het gif van de pieterman is thermolabiel, wat wil zeggen dat het door warmte wordt afgebroken. Om het gif van de pieterman te neutraliseren, moet men de aangetaste zone zo snel mogelijk blootstellen aan een warmtebron en dit gedurende minimum 15 minuten. Dompel de wonde onder in warm water (zo heet mogelijk door het slachtoffer nog net te tolereren) van maximum 45 graden. Ook warme lucht van een haardroger op de wonde richten, is nuttig, net als een brandende sigaret op enkele millimeters van de steekwonde houden, dit echter zonder de huid te raken! 

Door deze behandeling zal ook de pijn verminderen. Hoe eerder met warmtebehandeling wordt begonnen, hoe groter het effect ervan.

  • Het is belangrijk de steekwonde grondig te ontsmetten. Kijk ook de status van de tetanusvaccinatie na.
  • Het slachtoffer mag een pijnstiller nemen en eventueel een anti-allergicum om de symptomen te verlichten.

Hoe langer men wacht met de warmtebehandeling, hoe minder effectief deze zal zijn. Als na een tweetal uur de symptomen nog uitgesproken zijn of wanneer de wonde geïnfecteerd lijkt, is medisch advies noodzakelijk. Soms is een behandeling met antibiotica aangewezen.

Opmerking: het Antigifcentrum van Marseille is zelfs voorstander van de ‘thermische shock’ techniek. Dit houdt in dat men eerst een warmtebron aanbrengt gedurende 2 minuten en daarna een koudebron: ijsblokjes gewikkeld in een handdoek (nooit ijs rechtstreeks op de huid aanbrengen!).

 
 
 
 

Toxiciteit

De volledige samenstelling van het gif van de pieterman is nog niet bekend, maar het bevat vooral proteïnen waardoor het thermolabiel is: het wordt geneutraliseerd door warmte.

Het gif veroorzaakt onmiddellijk een felle, uitstralende pijn, misselijkheid en lokale zwellingen.

 
 
 
 

Meer weten?

De kleine pieterman (Echiichthys vipera) is een vis die op de zandbodem langsheen onze kustlijn leeft. De kleine pieterman wordt 10 tot 18 cm lang en heeft een aantal stekels op zijn rugvin, die zeer giftig zijn. Wandelaars of zwemmers raken meestal gewond doordat ze accidenteel op een pieterman trappen, die zich verschanst in het zand van het ondiepe water, of omdat ze deze stekel aanraken met de hand. De grote pieterman (Trachinus draco) leeft in diep water. Vissers (zowel professionelen als amateurs) vinden ze vaak terug in hun netten.