De huidige coronacrisis heeft een nooit geziene impact op het maatschappelijke leven en heeft grote consequenties voor de zorgsector en hulpdiensten. Zo ook voor het Antigifcentrum. Enerzijds worden als gevolg van de afgekondigde maatregelen, onder andere zepen, detergenten en handgels (die bij inname gevaarlijk kunnen zijn) vaker dan anders en in grotere hoeveelheden gebruikt. Anderzijds zitten mensen verplicht thuis, terwijl er zich in de woning en de tuin heel wat (niet onschuldige) producten bevinden die bij onaangepast, verkeerd of overmatig gebruik voor problemen kunnen zorgen.

Gevolgen COVID-19 liegen niet

Communicatiecoördinator Patrick De Cock: “De gevolgen van de coronacrisis laten zich voelen, zo blijkt uit onze cijfers. In vergelijking met dezelfde periode van vorig jaar (april 2019) werden bijna achthonderd oproepen meer afgehandeld.” Een stijging met maar liefst 15% (5.204 tegen 5.991 oproepen). “Zulke forse toename werd nooit eerder opgemeten”, vervolgt De Cock.

Kijkt men naar de aard van de oproepen dan is een sterke stijging in het aantal oproepen voor een vergiftiging ten gevolge van blootstelling of inname van een product te merken. Patrick De Cock: “Ook het aantal vragen voor informatie nam toe (739 in april 2019 tegen 845 in april 2020), waarvan het merendeel kan herleid worden tot de COVID-19 pandemie.”

Enkele voorbeelden waaraan de stijging van het aantal oproepen kan toegeschreven worden. Prof. dr. Dominique Vandijck (adjunct algemeen directeur) geeft bijkomende duiding:

• “Wanneer mensen thuis zijn zoals tijdens vakantieperiodes merken we steeds een stijging in het aantal oproepen. Nu met de lockdown zijn mensen massaal thuis, samen met de kinderen, wat dit fenomeen nog verder versterkt.
• Mensen krijgen hun tijd momenteel niet steeds zinvol ingevuld waardoor verveling kan optreden. De verleiding om naar bepaalde (genots)producten (bv. alcohol, (slaap)medicatie, antidepressiva, verdovende middelen) te grijpen en dit vroeger op de dag, vaker en in grotere hoeveelheden vergroot. Dat we momenteel meerdere oproepen per dag krijgen met betrekking tot intentionele zelfdoding, duidelijk meer dan gebruikelijk, is helaas realiteit.
• Voor vele mensen met een psychische- of verslavingsproblematiek valt veelal hun therapie en opvolging weg, waardoor herval reëel is.
• In huis wordt momenteel veel en frequent schoongemaakt. Mensen kopen dus grote hoeveelheden (én veelal sterk geconcentreerde) huishoudproducten. Deze worden thuis dan overgegoten in kleinere water- of frisdrankflessen wat maakt dat men er accidenteel van gaat drinken. Het frequente poetsen brengt frequent (huid)contact met diezelfde producten met zich mee. Vanuit de idee om beter te kunnen reinigen of ontsmetten merken we dat mensen producten gaan mixen wat een groot risico kan betekenen door het vrijkomen van chemische dampen. Irritatie van de slijmvliezen en ernstige kortademigheid zijn daarbij niet vreemd.
• Het merendeel van de mensen heeft extra aandacht voor de persoonlijke hygiëne, maar gebruikt daarvoor te vaak overvloedig en zelfs verkeerde producten zoals bleekwater, alcoholgels, essentiële oliën, etc. met mogelijks ernstige brandwonden of tot zelfs orgaanfalen als resultaat. 
• Uit schrik om besmet te worden leven veel mensen in de overtuiging dat je de huisarts best niet contacteert en niet naar het ziekenhuis gaat. Mensen nemen contact op met het antigifcentrum omdat het algemeen geweten is dat artsen onze noodlijn bemannen. Ze bellen met vragen over hun gezondheid of omdat ze zich ziek voelen. Zo kregen we al oproepen voor mensen met een vermoeden van een hartinfarct. Omgekeerd krijgen we ook oproepen binnen waarbij mensen symptomen beschouwen als een nevenwerking van een geneesmiddel dat zij nemen, maar die passen in het ziektebeeld van een virale infectie veroorzaakt door het coronavirus. Uiteraard verwijzen we deze mensen naar de huisarts of het ziekenhuis en beklemtonen we dat nodige zorg niet mag uitgesteld worden en dat deze plaatsen uiterst veilig kunnen geconsulteerd worden.
• De huidige omstandigheden maken ook dat mensen aan zelfmedicatie gaan doen. Echter, ga nooit experimenteren met geneesmiddelen, het zijn geen snoepjes. Lees de bijsluiter aandachtig, volg steeds het advies op van je huisapotheker en neem bij twijfel contact op met je huisarts.“

Voorkomen is beter is dan genezen

Volgende informatietips zijn handig om weten:

• Hou kinderen best uit de buurt van handgels, tenzij om onder toezicht hun handen te ontsmetten. Het grondig wassen van de handen met water en vloeibare zeep (idealiter met huidneutrale zuurtegraad) is even effectief dan ontsmetten en geniet de voorkeur. Wanneer je toch handgels gebruikt is het goed om weten dat deze een hoge concentratie alcohol bevatten, die bij inname snel tot (zelfs ernstige) alcoholvergiftiging kan leiden. Kinderen zijn extra gevoelig waardoor dat erg gevaarlijk kan zijn.
• Vermijd ten allen tijde brandalcohol te gebruiken om je handen te ontsmetten. Dit product kan methanol bevatten, een product dat zelfs bij minimaal huidcontact kan doordringen tot in de bloedbaan en zo tot in de organen. Verminderd bewustzijn, tot zelfs coma zijn niet vreemd. Gebruik evenmin essentiële oliën om het lichaam te reinigen.
• Reinigingsproducten worden dikwijls in grote hoeveelheden aangekocht en in voorraad gehouden. Om er makkelijker mee te werken worden deze producten nog te vaak overgegoten in kleinere flessen, bijvoorbeeld van frisdrank of water. Dit doe je best nooit, want de kans bestaat dat er iemand per vergissing van drinkt, met ernstige verwikkelingen tot gevolg.

Meer informatie en preventietips zijn terug te vinden op de website van het Antigifcentrum (www.antigifcentrum.be). Ook wordt een digitale tool aangeboden ‘Huisje, tuintje … gifje?’ (www.antigifcentrum.be/360) waar ouders en kinderen een virtuele wandeling door huis en tuin kunnen maken en op ludieke wijze kennismaken met mogelijke gevaren, maar bovenal met vele leuke oplossingen. “Loopt het toch mis of twijfelt u? Aarzel niet en bel het Antigifcentrum 24/7 op het gratis nummer 070 245 245. Wacht niet tot symptomen optreden. In deze tijden is het meer dan ooit nodig in geval van vergiftiging de druk bezette spoeddiensten en artsen niet onnodig te belasten, maar rechtstreeks het Antigifcentrum te bellen”, besluit Patrick De Cock.