Tekenbeet

 
 
Teken (Latijnse naam: Ixodidae) zijn kleine geleedpotige ectoparasieten die behoren tot de klasse der spinachtigen. Teken leven van het bloed van gewervelde dieren waardoor ze bij het bloedzuigen verschillende ziekten kunnen overbrengen op hun gastheer. Van de wereldwijd 800-tal soorten zijn er een 30-tal die bij de mens bloed zuigen. De bekendste Europese teek is de schapenteek (Ixodes ricinus). Doordat ze zo klein zijn worden tekenbeten vaak niet eens opgemerkt. Ziekten die overgedragen worden door teken leiden vaak tot griepachtige symptomen. Koorts, hoofdpijn, spier- of gewrichtspijn, en vermoeidheid zijn vaak voorkomende klachten.
 
 
 
 

Behandeling

Verwijder de teek zo snel mogelijk in het geval van een beet.

Verwijder de teek zo snel mogelijk in het geval van een beet. Er zijn hiervoor speciale tekenverwijderaars te koop, bijvoorbeeld bij de drogist en de apotheek, maar een scherp pincet werkt evengoed.

  1. Neem de teek met een pincet goed vast bij de kop, zo dicht mogelijk bij de huid.
  2. Trek de teek er langzaam uit, in één ruk, zonder te draaien.
  3. Als er een stukje van de monddelen van de teek in de huid achterblijft, is dat ongevaarlijk. Zonder de rest van het lichaam kan de teek geen speeksel meer in de huid pompen. Vraag je arts om hulp om het stukje eruit te krijgen.
  4. Reinig achteraf het wondje en uw handen met alcohol of met zeep en water.

Inspecteer vervolgens de plaats van de tekenbeet gedurende een maand. Rode vlekken en/of bultjes zouden na een week moeten verdwijnen. Ga naar de huisarts indien je een rode vlek of ring op de huid hebt dat groter wordt, of als je een van de hieronder genoemde klachten hebt. Alle ziekten, behalve tekenencefalitis, die in Europa door teken kunnen worden overgebracht zijn te behandelen met antibiotica. Er bestaat echter geen therapeutische behandeling voor tekenencefalitis, maar deze ziekte kan wel door vaccinatie worden vermeden.

 
 
 
 

Risico

De meest voorkomende ziekte die overgedragen wordt via een tekenbeet is de ziekte van Lyme.

Teken kunnen via hun voedingsproces verschillende ziekten overbrengen op hun gastheer. Deze ziekten kunnen veroorzaakt worden door bacteriën of virussen, die via het speeksel van de teek in de gastheer terechtkomen. De meest voorkomende ziekte die overgedragen wordt via een tekenbeet is de ziekte van Lyme. In Europa kunnen echter, weliswaar zeldzaam, nog andere ziekten voorkomen, nl. anaplasmose, “Relapsing Fever” (terugkerende koorts), tularemie, tekenencefalitis, babesiose, en rickettsiose. De kans op besmetting is echter gering als de teek binnen 24 uur verwijderd wordt.

Lymeziekte of borreliose is de meest voorkomende ziekte dat wordt overgedragen door teken. Deze aandoening wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi. In Europa is de schapenteek de vector voor het overbrengen van de ziekte op de mens. De symptomen zijn divers en kunnen variëren naargelang de patiënt en het stadium van de ziekte. Hierdoor is het stellen van de diagnose soms moeilijk. Een volledige manifestatie van de symptomen – lokale huiduitslag na een tekenbeet, vervolgens aandoeningen van zenuwstelsel en hart, en later gewrichtsontsteking – wordt zelden waargenomen.

Theoretisch wordt de ziekte van Lyme in drie verschillende stadia verdeeld:

Tot 3 weken na de tekenbeet 

  • Huidaandoening/griepachtige symptomen. Het meest frequente symptoom van Lyme borreliose is Erythema Migrans (EM). EM is een lokale huidinfectie dat meestal enkele dagen of weken na een tekenbeet verschijnt als een klein rood plekje. De verkleuring van de huid breidt zich centrifugaal uit met een diameter van minstens 5cm, met of zonder centrale verbleking. Tijdens dit eerste stadium kunnen ook griepachtige symptomen voorkomen.

Van 3 weken tot 5 maanden na de tekenbeet

  • Lyme-neuroborreliose. In dit stadium treden er aandoeningen op van het centrale- en/of perifere zenuwstelsel. Halfzijdige gezichtsverlamming en hersenvliesontsteking kunnen zich voordoen.
  • Lyme-carditis. Lyme-carditis is een afwijking van het hart veroorzaakt door de Borrelia bacterie, waarbij een atrioventriculair blok storing in de prikkelgeleiding van het hart veroorzaakt.

Na 5 maanden tot zelfs jaren na de beet

  • Lyme-artritis. De meest voorkomende gewrichtsaandoening bij de ziekte van Lyme is Lyme-artritis en komt voornamelijk voor als ontsteking van het kniegewricht van de patiënt.
  • Chronische Lyme-borreliose. Men spreekt chronische Lyme-borreliose bij een ziekteduur van meer dan een jaar waarbij alle bovengenoemde verschijnselen een langdurig beloop hebben met symptoomvrije periodes van weken tot jaren waarna de klachten weer kunnen terugkomen of verergeren.
 
 
 
 

Preventie

Teken zijn heel het jaar door aanwezig, maar wees extra waakzaam tijdens de warmere maanden (april t.e.m. september) wanneer teken het meest actief zijn.

Vermijd contact met teken:

  • Vermijd dichte begroeiing en struikgewas en blijf zoveel mogelijk op de paden.
  • Draag kledij die een zo groot mogelijk deel van je lichaam bedekt. Stop bijvoorbeeld broekspijpen in uw sokken.
  • Draag lichtgekleurde kledij, dan kan je de teken beter zien.
  • Gebruik een insectenwerend middel (bv. met DEET) voor de niet-bedekte lichaamsdelen.

Verwijder teken van het lichaam:

  • Na een wandeling: neem zo snel mogelijk een bad of douche zodat eventuele teken verwijderd kunnen worden, voordat ze zich vastzetten op het lichaam.
  • Controleer grondig het hele lichaam op teken.
  • Steek kledij in de droger met hoge temperatuur om overblijvende teken te verwijderen.

Meld een opgelopen tekenbeet via de website TekenNet, een onderzoeksproject van Sciensano, met als doel het verzamelen van gegevens over tekenbeten en de ziekte van Lyme in België.