Vergiftiging door muizenvergif op basis van alfa-chloralose bij de mens

Deze tekst is bedoeld voor professionelen. Het is mogelijk dat je niet alle gebruikte termen begrijpt.

Hoewel veel ratten- en muizenvergiffen anticoagulantia bevatten, is er een stijgende trend naar het gebruik van alfa-chloralose in deze middelen. Alfa-chloralose werkt in op het centraal zenuwstelsel. De symptomen verschijnen snel na inname. In tegenstelling tot de anticoagulantia bestaat er geen specifiek antidota voor deze intoxicatie.

Inleiding

Jaarlijks ontvangt het Antigifcentrum ongeveer 750 oproepen(*) voor blootstellingen aan muizen- of rattenvergif. Het overgrote deel van deze oproepen is voor dieren (70%). Het restant zijn de intoxicaties bij mensen, waarbij volwassenen en kinderen evenwichtig vertegenwoordigd zijn. Bij kinderen gaat het voornamelijk over inname van beperkte hoeveelheden. Bij volwassenen gaat het in 20% van de gevallen om een zelfmoordpoging.

Bij deze oproepen over ratten-en muizenvergif blijkt het actief bestanddeel in 10% van de gevallen alfa-chloralose te zijn en in 65% anticoagulantia. Bij ongeveer 25% van de oproepen blijft het actief bestanddeel onbekend.

Alfa-chloralose is een oud slaapmiddel dat tot het einde van de jaren ’80 gebruikt werd. Het kent nu een heropleving als muizenvergif. In Europa en in België, is de maximale toegelaten concentratie bij gebruik als muizengif 4%. Producten afkomstig uit niet-EU landen kunnen veel geconcentreerder zijn.

Een niet–limitatieve lijst van producten op basis van alfa-chloralose beschikbaar op de Belgische markt (datum: 11/2018) wordt hieronder weergegeven:

Black pearl grain® (ook gekend als: Flash® grain, Racan® grain AF, Grain® AF, Tomorin® Grain, Magik Grain® en Overdose® Grain)
Black pearl pasta® (ook gekend als: Flash® paste, Racan® paste AF, Paste® AF, Overdose® Pasta en Magik® Paste)
KB Souris Céréales® - KB Muizen Granen®
KB Souris Pâte® - KB Muizen Pasta ®
RENTOKIL RAPID PRO® - RENTOKIL RAPID PRO®
TOMORIN® (bijkomende naam: Protect Home express)

Conform de biocide-wetgeving, dient de naam van de actieve substantie en zijn concentratie op de verpakking vermeld te worden: 4% chloralose (CAS 15879-93-3).

Deze lijst zal de komende jaren toenemen. Neem in geval van twijfel rond samenstelling of concentratie steeds contact op met het Antigifcentrum (070 245 245).

Toxiciteit

Alfa-chloralose werkt zowel stimulerend als onderdrukkend op het centraal zenuwstelsel. De molecule bindt op de GABAa receptor, maar op een verschillende locatie dan de barbituraten en benzodiazepines.

Bij de volwassene werd een orale dosis van 200 mg gebruikt als slaapmiddel. Nevenwerkingen bij therapeutische dosis: braken, tremor, ataxie en mentale verwarring. Een dosis van 1 gram kan convulsies en coma uitlokken.

Bij kinderen werden slaperigheid, convulsies en bronchiale hypersecretie gerapporteerd na inname van 1 comprimé van 200 mg.

Symptomen

De symptomen starten vaak 1-2u na de inname.

In eerste instantie treden braken, hypersalivatie, vertigo, beven en ‘dronkenschap’ op ten gevolge van de neurologisch werking van het middel. Deze kunnen evolueren naar een coma, die gepaard gaat met myoclonieën, hyperreflexie, convulsies en ademhalingsonderdrukking. Een bronchiale hypersecretie wordt vaak beschreven.

Het optreden van stuipen kan uitgelokt worden door auditieve, tactiele en visuele stimuli.

Bij massieve innames kan de evolutie naar coma zeer snel optreden.

Behandeling

Er bestaat geen specifiek antidotum.

Het toedienen van actieve kool (50 g voor een volwassene, 1 g/kg lichaamsgewicht voor kinderen) kan zinvol zijn binnen het eerste uur na de inname, op voorwaarde dat de patiënt niet braakt, niet slaperig is en geen stuipen vertoont.

De basisbehandeling bestaat uit het ondersteunen van de vitale functies en met bijzondere aandacht voor het beheersen van convulsies en het controleren van de bronchiale hypersecretie.

Voor meer informatie, contacteer je best het Antigifcentrum.

Literatuur

Chloralose. In: IBM Micromedex® POISINDEX® (electronic version). Truven Health Analytics, Greenwood Village. Available at: http://www.micromedexsolutions.com/ (cited: 11/14/2018).
Ectors (M.) et al. Aspects cliniques et électro-encéphalographiques d’une intoxication sévère à l’alphachloralose. Acta Clinica Belgica (1981), vol. 36, nr. 1, p. 20-24.
Mantz (J.M.) et al. Aspects électro-cliniques de l’intoxication aiguë au chloralose. Revue Neurologique (1967), vol. 117, nr. 3, p. 498-506.
Osweiler (G.D.). Toxicology. Philadelphia, Williams & Wilkins, 1996, p. 290.
Hamouda (C.) et al. Classification en grades des intoxications aiguës par le chloralose. La Presse Médicale (2001), vol. 30, nr. 21, p. 1055-1058.
Comité de Coordination de Toxicovigilance: Expositions aux rodenticides à base d’alphachloralose en France métropolitaine et dans les départements et collectivités d’outremer. Rapport fait à la demande de l’Anses (2016).
Iken (I.) et al. The poisoning by the chloralose: Experience of the university hospital Hassan II of Fez between 2011 and 2014. Toxicologie Analytique et Clinique (2018), vol. 30, nr. 2, p. 114-119.

(*) gebaseerd op cijfers van 2018