Voedingssupplementen

De consumptie van voedingssupplementen, zoals vitamines en kruidenpreparaten, is erg populair. Omdat ze vrij verkrijgbaar zijn en van zogenaamde natuurlijke oorsprong, neemt men soms ten onrechte aan dat deze producten ongevaarlijk zijn.

Een voedingssupplement is een voedingsmiddel in een voorgedoseerde vorm (capsules, pastilles, tabletten, …) dat bedoeld is als aanvulling op de normale voeding. Ze bevatten één of meer nutriënten of andere stoffen met een nutritioneel of fysiologisch effect. Veel mensen gebruiken voedingssupplementen om zich beter tegen gezondheidsproblemen te beschermen.

Vooraleer een voedingssupplement in ons land in de handel mag worden gebracht, wordt de conformiteit van de samenstelling met de wetgeving nagegaan en wordt een notificatienummer toegekend. Zo kan bijvoorbeeld een product worden geweigerd wanneer het gehalte aan bepaalde vitamines de normen in de wetgeving overschrijdt. Of indien een plantenbereiding een plant bevat die niet als voedingsmiddel mag worden gebruikt (meer informatie hierover op de website van FOD Volksgezondheid).

In tegenstelling tot geneesmiddelen dienen voedingssupplementen geen bewijs van effect te leveren bij hun aanvraag tot erkenning. Dit houdt ook in dat zij bepaalde claims (bvb. x® geneest hoest, diarree,…) niet mogen maken en vermelden op hun verpakking.  Dit valt onder de controle van het FAGG.

Voedingssupplementen worden echter steeds vaker via het internet aangekocht. Voorzichtigheid is hier de boodschap. Er is een overvloed aan frauduleuze (buitenlandse) websites en webwinkels die illegale en /of nagemaakte producten ter beschikking stellen. Deze voedingssupplementen kunnen verboden middelen bevatten en hun samenstelling is vaak niet te vertrouwen. Wees dus heel kritisch als je een product online bestelt.
Een aankoop op een erkende apotheekwebsite (lijst te raadplegen op de website van het FAGG) geeft dezelfde garantie dan een aankoop bij uw apotheker.   

Men kan voedingssupplementen onderverdelen in verschillende categorieën:

  • Vitamines en mineralen

Dit zijn de meest gebruikte voedingssupplementen. Gezondheidsproblemen door overdosering zijn zeldzaam. Ze komen meestal voor na inname van grote dosissen gedurende langere tijd. Dit is het geval voor het mineraal ijzer, waarbij een te hoge inname de lever kan beschadigen. Vet oplosbare vitamines zoals vit A, D, E en K kunnen zich in het lichaam opstapelen. Te veel vitamine A kan leiden tot 'hypervitaminose A' . Symptomen zijn onder meer gebrek aan eetlust, verminderd gezichtsvermogen, hoofdpijn, misselijkheid, vermoeidheid, duizeligheid, spierpijn, haarverlies en/of roodheid en schilferen van de huid. Een langdurige overdosering van vitamine A kan ontstaan als je gedurende een langere tijd meer dan 3.000 microgram/dag (overeenkomend met 10.000 I.E. vit A. indien berekend met retinol) gebruikt. Bij inname van grotere dosissen kunnen ook leverletsels optreden.
Tijdens de zwangerschap kan een teveel aan vitamine A  de vrucht beschadigen.  Het is het aangeraden de dosis van 5.000 I.E vitamine A per dag niet te overschrijden.

Een langdurig te hoge inname van vitamine D kan misselijkheid, slaperigheid, verminderde eetlust en obstipatie veroorzaken. Nadelige effecten als gevolg van een eenmalige overmaat aan vitamine D zijn echter zeer zeldzaam.

Zonder medische indicatie zijn deze voedingssupplementen overbodig. Het lichaam heeft namelijk geen overvloed aan vitaminen nodig en een gezonde en gevarieerde voeding volstaat meestal om de behoefte te dekken. 

  • Voedingssupplementen met kalmerende werking

Stoffen zoals valeriaan, melatonine en sint-janskruid worden gebruikt als middelen tegen stress en slapeloosheid. Overdosering leidt nooit tot gezondheidsproblemen. Zeker Sint-Janskruid mag echter nooit zo maar gecombineerd worden met andere medicatie aangezien het de werking sterk beïnvloedt: zo vermindert Sint-Janskruid de anticonceptieve werking van de pil  en vermindert het ook de therapeutische werking van oa  antiepileptica, omeprazole, digoxine. Vraag daarom altijd eerst advies aan je arts of apotheker!

  • Prestatieverhogende voedingssupplementen/vetverbranders/afslankpreparaten

Het betreft hier meestal een mengeling van plantenextracten waaraan bovenstaande eigenschappen worden toegeschreven. Veelal zijn die producten op basis van cafeïne, theïne  of p-synefrine  al dan niet van plantaardige oorsprong ( guarana, groene thee, bittere orangeschil…) . Preparaten uit het buitenland kunnen evenwel verboden producten (voor de Belgische wetgeving) bevatten vb. Ephedra-alkaloïden, sibutramine,… Onoordeelkundig gebruik van deze middelen hebben een sterk stimulerend effect op het lichaam met soms ook nadelige effecten tot gevolg oa bloeddruk- en hartritmestoornissen.

  • Libidoverhogende supplementen

Een zeer grote meerderheid van voedingssupplementen wordt voor dit nut aangeprezen. Bij internet aankoop via niet-erkende websites is uit analyses gebleken dat deze supplementen vaak minstens één farmaceutische stof bevatten dat niet op het etiket wordt vermeld. Dit zijn dan vooral moleculen die structureel gelijkaardig zijn aan de stoffen sildenafil en analogen maar die niet op hun veiligheid of werkzaamheid werden getest, en bovendien vaak hoog gedoseerd zijn. Dit houdt een groot risico op overdosering in.

Accidentele inname door kinderen doet zich vooral voor wanneer deze producten in huis rondslingeren  en de kinderen dan denken dat het om snoepjes gaat en meerdere capsules innemen. Dit kan gevaarlijk zijn wanneer het een ijzerpreparaat betreft.

Andere gevallen waar het Antigifcentrum soms mee geconfronteerd wordt zijn volwassenen met storende symptomen na inname van een stimulerend supplement of een vetverbrander, met een onduidelijke samenstelling. Na speurwerk door onze diensten blijkt de samenstelling bijna steeds te hoog gedoseerde of verboden gevaarlijke bestanddelen te bevatten zoals o.a. 2,4 dinitrophenol.

Wanneer je ondanks alles toch voedingssupplementen moet innemen, is het belangrijk rekening te houden met onderstaande aanbevelingen:

  • Neem slechts een minimale hoeveelheid. Gebruik hierbij als maatstaf de aanbevolen dosis die je via de voeding zou moeten innemen. De benaming “ADH” op de verpakking staat voor Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid. Deze hoeveelheid is zo vastgesteld dat het grootste deel van de bevolking is verzekerd van de juiste hoeveelheid van een bepaalde vitamine of mineraal.
  • Schaf niets aan via een niet-erkende site op het internet of postorderbedrijven, je hebt dan geen enkele garantie over de samenstelling van het product.
  • Geloof nooit zomaar het etiket ‘natuurlijk’ of ‘biologisch’. Dit geeft geen garantie voor de onschadelijkheid van het product.
  • Breng steeds je arts en apotheker op de hoogte als je voedingssupplementen inneemt. Vitaminen en mineralen kunnen namelijk de werking van andere geneesmiddelen beïnvloeden. Zo beïnvloedt vitamine K de werking van bepaalde antistollingsmiddelen. Calcium en ijzer hebben een invloed op de opname van antibiotica en schildkliermedicatie.