Onderhoudsproducten voor het zwembad

 
 
Om zwembadwater te ontsmetten, worden meestal geconcentreerde oplossingen van natriumhypochloriet (synoniemen: ‘vloeibare chloor’, bleekwater, javel) gebruikt of tabletten of korrels op basis van dichloroisocyanuraat (synoniemen: troclosene, ‘chloortabletten’ of ‘chloorkorrels’). Opgelost in water wordt dichloroisocyanuraat omgezet in natriumhypochloriet en wordt er dus een oplossing van bleekwater of javel gevormd. Afhankelijk van de verhouding tabletten of korrels met water wordt een verdunde (< 5 %) of een geconcentreerde (> 5 %) oplossing van natriumhypochloriet bekomen. Een zeldzame keer maakt men gebruik van kopersulfaat om het water te ontsmetten. Bovendien zijn er producten nodig om de pH of zuurtegraad van het water te controleren en aan te passen. Het zijn oplossingen op basis van sterke zuren, zoals zoutzuur of zwavelzuur (pH min) of sterke basen, zoals natriumhydroxide (pH plus). Het zijn stuk voor stuk gevaarlijke producten en men dient deze zeer omzichtig te gebruiken. Daarnaast worden producten gebruikt om de waterhardheid en dus het kalkgehalte van het water onder controle te houden. Deze producten worden niet als gevaarlijke producten gezien en worden hier dus niet besproken.
 
 
 
 

Symptomen

Om het water van een zwembad te ontsmetten worden oplossingen van natriumhypochloriet gebruikt of tabletten of korrels op basis van dichloroisocyanuraat.

Inslikken

  • Inslikken van zwembadwater kan een beetje doen braken.

  • Het inslikken van een geconcentreerde oplossing van natriumhypochloriet, van een chloortablet of chloorkorrels (dichloroisocyanuraat of troclosene) of van een product om de Ph bij te sturen kan een ernstige verbranding van het mondslijmvlies, de slokdarm en de maag veroorzaken.

Inademen

Hoe ontstaan chloordampen?

Wanneer een te hoge dosis van zwembadproducten aan het water wordt toegevoegd, kan er eventueel een beetje chloordamp ontstaan, net boven het wateroppervlak. Het mengen van bleekwater met een zuur is een vaak voorkomend ongeval. Het gebeurt bijvoorbeeld wanneer bleekwater gelijktijdig met een ontkalker wordt gebruikt. Het zuur van de ontkalker werkt in op het bleekwater, waarbij chloordampen vrijkomen. Bij geconcentreerde oplossingen van natriumhypochloriet komt soms chloordamp vrij, zonder dat het bleekwater met een ander product werd gemengd. Wanneer chloortabletten of chloorkorrels in contact komen met vocht komt er ook chloordamp vrij.

Het inademen van chloordamp:

  • Zwemmen in water waaraan een te hoge dosis van zwembadproducten werd toegevoegd, leidt zelden tot irritatie van de luchtwegen, maar kan wel irritatie van de ogen en de huid veroorzaken.

  • Het eenmalig inademen van chloordamp in de andere situaties kan aanleiding geven tot irritatie van de bovenste luchtwegen, met tranende ogen, neusloop, een prikkelende keel en hoest. Wanneer de blootstelling echter langdurig is, of wanneer de betrokken persoon allergisch is of aan astma lijdt, kunnen meer uitgesproken ademhalingsklachten optreden, zoals kortademigheid en pijn op de borst bij het (diep) ademhalen.

Ook het inademen van sterke zuren of sterke basen voor pH aanpassing kan aanleiding geven tot (ernstige) irritatie van de luchtwegen.

Een huidcontact

  • Zwemmen in water waaraan een te hoge dosis van zwembadproducten werd toegevoegd, kan irritatie veroorzaken. Bij teveel kopersulfaat in het water kunnen de haren bovendien groen verkleuren!

  • Geconcentreerde oplossingen van natriumhypochloriet en producten om de pH bij te sturen, kunnen ernstige brandwonden veroorzaken.

Een contact met de ogen

  • Zwemmen in water waaraan een te hoge dosis van zwembadproducten werd toegevoegd, kan irritatie veroorzaken.

  • Geconcentreerde oplossingen van natriumhypochloriet en producten om de pH bij te sturen, kunnen in het oog ernstige brandwonden veroorzaken.

 
 
 
 

Behandeling

Een te hoge dosis van deze producten in het water kan de ogen en de huid irriteren.

Als er iets mis gaat met onderhoudsproducten voor het zwembad, neem je best contact op met het Antigifcentrum (070 245 245).

De arts of apotheker van dienst zal je vragen naar volgende gegevens:

  • De naam van het product (schrijf het op voorhand op).
  • De ingenomen hoeveelheid bij een accidentele inname.
  • Als chloordamp werd ingeademd: lijdt het slachtoffer aan astma of heeft hij een allergie.

Als je het Antigifcentrum niet kan contacteren, dan zijn dit de algemene richtlijnen:

Inslikken

  • Inslikken van zwembadwater is niet gevaarlijk, er is geen behandeling nodig.

  • In volgende situaties is wel een behandeling nodig: bij inname van een geconcentreerde oplossing van natriumhypochloriet, bij inname van producten om de pH bij te sturen en bij het inslikken van een chloortablet of chloorkorrels. Laat het slachtoffer NIET braken. Geef water te drinken en breng het slachtoffer zo snel mogelijk naar het ziekenhuis.

Inademen

Het inademen van chloordamp:

  • Bij eenmalig inademen van chloordamp, met irritatie van de bovenste luchtwegen, tranende ogen, neusloop, een prikkelende keel en hoest, verlaat men best onmiddellijk de plaats van het ongeval. Over het algemeen zullen de symptomen spontaan verdwijnen, na enkele uren. Wanneer de klachten echter langer dan zes uur na de blootstelling aanhouden, is een doktersadvies aangewezen.

  • Wanneer van in het begin hevige klachten optreden (de indruk te verstikken, moeilijkheden om te ademen) is een doktersadvies is aangewezen.

  • Voor mensen met symptomen die allergisch zijn of die astma hebben, is het beter niet af te wachten, maar dadelijk naar de huisarts te gaan.

Bij symptomen ten gevolge van het inademen van sterke zuren of sterke basen voor pH aanpassing, verlaat men best onmiddellijk de plaats van het ongeval. Wanneer de symptomen aanhouden, is doktersadvies nodig.

Een contact met de huid

  • Wanneer irritatie ontstaat na het zwemmen in water waaraan een te hoge dosis van zwembadproducten werd toegevoegd, spoelt men de huid overvloedig met water. Wanneer de irritatie aanhoudt, contacteert men best een arts.

  • Bij contact met een geconcentreerde oplossing van natriumhypochloriet of met producten om de pH bij te sturen, spoelt men de huid overvloedig met water of neemt men een douche gedurende 15 minuten. Wanneer de huid irritatie vertoont, is een doktersadvies noodzakelijk.

Een contact met de ogen

In alle omstandigheden:

  • Spoel het oog overvloedig met water, gedurende minstens 10 minuten.

  • Spoel WEG van het niet-aangetaste oog. Houd daarbij de oogleden zo goed als mogelijk opengesperd.

  • Bij het dragen van contactlenzen: zo deze makkelijk te verwijderen zijn, verwijder dan eerst de lenzen en spoel daarna.

Nadien:

  • Wanneer de irritatie is ontstaan na het zwemmen in water waaraan een te hoge dosis van zwembadproducten werd toegevoegd: na het spoelen doe geen zalf of druppels in het oog, maar wacht af. Als het oog na een paar uren nog steeds geïrriteerd is, is doktersadvies nodig. 

  • Bij geconcentreerde oplossingen van natriumhypochloriet en producten om de pH bij te sturen: ga na het spoelen (wat een prioriteit is) onmiddellijk naar de spoedgevallendienst van het ziekenhuis voor een oogonderzoek.

 
 
 
 

Toxiciteit

Structuurformule van Natriumhypochloriet.

Een oplossing van natriumhypochloriet wordt in de handel meestal javel, javelwater, bleekwater of eau de javel genoemd

De zuurtegraad (pH) van natriumhypochloriet is ongeveer 11 à 12. Dit komt omdat men er natriumhydroxide aan toevoegt om te voorkomen dat er chloorgas vrijkomt. Chloorgas begint vrij te komen uit natriumhypochloriet bij pH-waarden beneden 5.

Natriumhypochloriet is een zeer reactieve stof. Vermengd met zuren wordt hypochloriet ontbonden en al de chloor die het bevat, komt vrij in gasvormige toestand. Voor zwembaden is vooral de reactie met geconcentreerd zoutzuur of zwavelzuur van belang.

Natriumhypochloriet wordt in zwembaden vooral gebruikt omwille van zijn ontsmettende werking. Het combineert bacteriëndodende, virusdodende, schimmelwerende en sporendodende eigenschappen.

 
 
 
 

Preventie

Voeg altijd de hoeveelheden toe zoals aangeraden op de verpakking of door de verkoper. Er bestaan ook kits om de waterkwaliteit te testen.
  • Ga voorzichtig om met de producten en werk er niet mee in het bijzijn van kinderen.

  • Voeg altijd de hoeveelheden toe, zoals aangeraden op de verpakking of door de verkoper. Er bestaan ook kits om de waterkwaliteit te testen.

  • Neem inlichtingen bij de verkopers van zwembadproducten.

  • Giet niets over in flessen of containers bestemd voor voedingsmiddelen.

  • Natriumhypochloriet wordt aan zwembadwater toegevoegd, met als doel de in het water aanwezige micro-organismen te doden. Dit wil zeggen dat het ook zeer giftig is voor organismen in andere wateren, zoals beekjes en rivieren. Het is daarom verboden hypochloriet te lozen. 

 
 
 
 

Meer weten?

Vooral in de zomermaanden krijgt het Antigifcentrum regelmatig oproepen voor ongelukken met deze stoffen.  Enkele voorbeelden:

  • Een kind bijt in een chloortablet.

  • Bij het gebruik van "vloeibare chloor" komen er spatten in het oog of op de huid.

  • Bij het openen van een pot met chloortabletten komt chloordamp vrij, die wordt ingeademd.

  • Men drinkt per vergissing van een fles, waarin een vloeistof bestemd voor het zwembad werd overgegoten of in werd klaargemaakt.

  • Er werd te veel chlooroplossing of kopersulfaat in het zwembadwater gedaan.

  • Men voegt een chlooroplossing toe, nadat men een anti-kalkmiddel gebruikte. (zie Javel)