Een CO-intoxicatie geeft weinig uitgesproken symptomen. Als men niet aan CO denkt, kan men de diagnose makkelijk missen. Het zijn vooral de omstandigheden die een blootstelling aan CO doen vermoeden:
Als een gezinslid onwel wordt in een badkamer uitgerust met een heetwatertoestel op gas
Als er meerdere personen in huis klagen over hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid en braken en deze symptomen telkens optreden in dezelfde ruimte en weer verdwijnen zodra men die ruimte verlaat
Bij blootstelling aan heel hoge concentraties CO kan onmiddellijke ademhalingsstilstand optreden. Bij een minder ernstige blootstelling vertoont het slachtoffer eerst tekenen van malaise met misselijkheid, duizeligheid en hoofdpijn. In dit stadium zou men kunnen denken aan een voedselintoxicatie of een opkomende griep. Het slachtoffer voelt zich zwak en is snel kortademig bij matige inspanningen. Het kan zijn dat het slachtoffer verward overkomt. Hij kan het bewustzijn verliezen en indien er geen hulp komt, zal het slachtoffer in coma vallen.
De chronische CO-vergiftiging is vaak moeilijk te diagnosticeren, vooral door het lange tijdsverloop. Toch is het mogelijk om, zeker in het begin, een diagnose te stellen door het verband te leggen tussen de chronologie van de symptomen en een gegeven plaats.
Dit type intoxicatie wordt gekenmerkt door hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, braken en een aanhoudende vermoeidheid. Na enige tijd ziet men een verweving met de symptomen van de psychische gevolgen van een chronische vermoeidheid, waardoor de kans bestaat dat men een CO-intoxicatie niet meer als dusdanig gaat herkennen.
Een CO-intoxicatie kan neurologische problemen veroorzaken, zelfs enige tijd na het ongeval. Dit noemt men een “sequellair post-interval syndroom”. Het slachtoffer is irriteerbaar, heeft geheugenstoornissen en maakt abnormale bewegingen. Deze problemen zijn vaak, maar niet altijd, omkeerbaar.
De effecten van een blootstelling aan CO tijdens de zwangerschap blijven niet beperkt tot de moeder. Ook de foetus kan aangetast worden, met afwijkingen ter hoogte van het skelet en het zenuwstelsel tot gevolg. Het is tevens mogelijk dat de foetus overlijdt.
Voorkom dat je zelf bevangen raakt: ga nooit zomaar binnen in een ruimte waar een bewusteloos slachtoffer ligt. Bel in dat geval onmiddellijk de hulpdiensten.
Verlucht de kamer, zet vensters en deuren open (als je dit kan doen zonder risico voor de eigen veiligheid).
Bel de dienst 112 en vermeld dat het vermoedelijk om een CO-intoxicatie gaat. Vertel er ook zeker bij of het slachtoffer al dan niet bewusteloos is.
Schakel de toestellen die vermoedelijk de oorzaak zijn, indien mogelijk, uit.
Evacueer het slachtoffer uit de kamer.
Begin reanimatie indien het slachtoffer niet meer ademt of...
Leg het slachtoffer in zijdelingse veiligheidshouding om te vermijden dat hij of zij stikt in eigen braaksel.
De verdere behandeling bestaat uit het toedienen van zuurstof.
Over de behandeling met zuurstof en de toediening van zuurstof in een hyperbare kamer vind je meer informatie onder volgende rubriek: CO in detail.
Koolstofmonoxide, ook CO genoemd, is een giftig en dodelijk gas.
CO is een geurloos en kleurloos gas dat ontstaat bij onvolledige verbranding van gas (aardgas en butaan- of propaangas), kolen, stookolie, olie, benzine of hout.
Belangrijke bronnen van CO zijn niet alleen het huishouden (verwarmingsapparaten en warmwatertoestellen), maar ook het verkeer (auto’s en vrachtwagens) en de industrie. Bij een brand kunnen grote hoeveelheden CO vrijkomen, vooral als er een smeulend vuur is.
Koolstofmonoxide mengt zich in de omgevingslucht. Via de ademhaling dringt het door in het bloed en verstoort het transport van zuurstof door de rode bloedlichaampjes. De organen krijgen dus onvoldoende zuurstof. De hersenen en het hart zijn het meest gevoelig voor dit gebrek aan zuurstof.
Bij een intoxicatie wordt de concentratie in het bloed gemeten van CO gebonden aan hemoglobine (Carboxyhemoglobine of HbCO).
Het is normaal om een kleine hoeveelheid CO in het bloed te hebben, aangezien bij de afbraak van hemoglobine een beetje CO geproduceerd wordt. Bovendien hebben rokers en in het bijzonder pijp- en sigarenrokers hogere waarden van carboxyhemoglobine.
Ter informatie geven wij hieronder het gehalte aan carboxyhemoglobine dat als normaal wordt beschouwd.
Niet roker: | HbCO 1-4% |
Matig roker: | HbCO 5-6% |
Verstokt roker: | HbCO 7-9% |
Een carboxyhemoglobinegehalte dat hoger ligt wijst op een intoxicatie. Maar opgelet! Een normaal carboxyhemoglobinegehalte sluit een voorbije intoxicatie niet uit. In feite wordt CO spontaan door het lichaam geëlimineerd. Indien de bloedname laattijdig gebeurt, kan de diagnose gemist worden.
CO is gevaarlijk voor iedereen, maar er zijn enkele risicogroepen:
Zwangere vrouwen vormen een bijzondere risicogroep, omdat fetale rode bloedcellen gemakkelijker CO opnemen dan volwassen rode bloedcellen. De concentratie in het bloed van de foetus kan 10 tot 15 % hoger zijn dan in het bloed van de moeder.
Een snellere ademhaling versnelt ook de opname van CO. Jonge kinderen ademen vlugger dan volwassenen en zullen CO dan ook vlugger opnemen in het bloed. Volwassenen die een inspanning leveren waardoor de ademhalingsfrequentie stijgt zullen sneller geïntoxiceerd worden dan iemand in rust.
Mensen die lijden aan bepaalde ziektes kunnen sneller symptomen van een intoxicatie ontwikkelen: hart- en vaatziekten, schildklierproblemen, astma, bloedarmoede (minder rode bloedcellen). Ouderen lopen een verhoogd risico omdat bij hen vaak nog niet erkende hart- en ademhalingsproblemen aanwezig zijn.
Bij bepaalde beroepen is er een verhoogd risico op blootstelling aan CO: brandweer personeel van ondergrondse parkeergarages, verkeerspolitie, werken met machines met benzinemotor,…
In een woning vormen verwarmingstoestellen en installaties voor de productie van warm water mogelijke bronnen van CO. Onder volgende link worden de voornaamste risico’s voor een CO intoxicatie kamer per kamer bekeken. Je vindt hier ook aanbevelingen betreffende de keuze, de installatie, het gebruik en het onderhoud van verwarmingstoestellen en warmwatertoestellen. Ook de ventilatie en de schoorsteen spelen daarbij een belangrijke rol.
Een bespreking van de elementaire maatregelen die u moet nemen om de risico’s op vergiftiging met CO in huis zo efficiënt mogelijk te bestrijden vind je in volgende brochure. Er wordt ook aandacht besteed aan de problemen van huurders en het huurcontract.
Op initiatief van het Antigifcentrum slaan elf partnerorganisaties de handen in elkaar voor een grootschalige campagne met één gemeenschappelijk doel, CO-vergiftiging voorkomen. De campagne loopt via de social media van midden oktober tot en met de eerste week van november, dus het begin van het stookseizoen.
Voor artsen en gezondheidsmedewerkers die huisbezoeken afleggen (huisarts, thuisverpleging, kinesist, sociaal assistent, familiehulp, poetshulp,...) stellen we een downloadbare brochure "Halloween" en een powerpointpresentatie ter beschikking. Dit materiaal kan helpen om enerzijds zelf risicosituaties beter te leren herkennen (de brochure) en anderzijds om informatiesessies te organiseren (de presentatie). Je kan met je vragen hierover terecht bij Jonas Van Baelen.
CO-intoxicatie in detail: hier leggen we onder meer uit wat koolstofmonoxide is, hoe ons lichaam er op reageert en hoe we gevaarlijke gehaltes aan CO in de lucht en in ons lichaam kunnen meten.
Je kan met opmerkingen en vragen over dit artikel over koolstofmonoxide ook steeds terecht bij Jonas Van Baelen van het Antigifcentrum.
Vergeet ook zeker niet ons filmpje te bekijken, via deze link.
Een interessante website van de brandweer: www.speelnietmetvuur.be